Maak kennis met Mary: Ze is 15 jaar oud, klasvoorzitter, cheerleader en een A-leerling. Na school en de cheerleadingtraining doet ze vrijwilligerswerk in een kinderdagverblijf. Op zaterdag geeft ze bijles in natuurkunde aan een negenjarige leerling. Ondanks haar drukke schema beheert Mary al haar activiteiten behendig. Hoe doet Mary dat? Hint: Mary heeft een goed ontwikkeld en efficiënt executief functiesysteem (EF).
Maak kennis met Ian: hij is 16 jaar oud en werkt in het weekend in een supermarkt. Hij zat bij een paar naschoolse clubs, maar moest daarmee stoppen toen zijn cijfers achteruitgingen. Ian is nogal ongeorganiseerd en vergeet vaak de materialen mee naar huis te nemen die hij nodig heeft om opdrachten af te maken. Hij heeft er ook moeite mee om zijn huiswerk op tijd af te maken. Lange opdrachten zijn extra lastig voor Ian, omdat hij meestal tot het laatste moment wacht en dan lukraak doorwerkt om ze af te maken. Wat is er met Ian aan de hand? Hint: Ians organisatorische problemen wijzen op een disfunctioneel executief systeem.
Gezien het belang van het EF-systeem voor de algehele werking, is het belangrijk om te definiëren wat het is, de belangrijkste vaardigheden die eronder vallen af te bakenen en te bedenken wat er gedaan kan worden om het systeem indien nodig te ondersteunen.
Ik heb het EF-systeem, dat bestaat uit een reeks cognitieve processen die zich in de frontale hersenkwab bevinden, altijd de Hogepriesteres van het cognitieve systeem genoemd; de uitvoerende toezichthouder op georganiseerd, doelgericht gedrag. Veel belangrijke uitvoerende vaardigheden vallen onder deze noemer, waaronder organisatie, planning, timemanagement, zelfregulatie, responsinhibitie, emotionele controle, zelfmanagement en werkgeheugen.
Voordat we ingaan op manieren om deze vaardigheden aan te pakken, zijn drie dingen belangrijk om op te merken:
- Uitvoerende functies beginnen bij de geboorte met het meest basale proces: zelfregulatie. Het EF-systeem is pas volledig ontwikkeld als het individu ongeveer 25 jaar oud is.
- Er is een grote variatie in uitvoerende functies tussen de gemiddelde persoon, en goed gedocumenteerde tekorten bij mensen met aandoeningen zoals autismespectrumstoornis (ASS) en ADHD.
- Het zal moeilijk zijn om een geschikter en veelzijdiger hulpmiddel te vinden om uitvoerende functies te verbeteren dan de Time Timer.
Denk aan het gebruik ervan bij timemanagement en planning. Kinderen met ASS hebben een amorf, onbepaald tijdsbesef. Dus wanneer ze een opdracht krijgen in een vak dat ze niet leuk vinden – bijvoorbeeld 10 aftrekvoorbeelden bij wiskunde – komen ze vaak in opstand, waarschijnlijk denkend dat het "eeuwig" zal duren om de opdracht af te maken. Maak kennis met de Time Timer. Stel deze in op intervallen van vijf minuten op verschillende momenten gedurende de dag en herinner de leerling er bij elk interval aan dat hij of zij alleen aan de wiskundeopdracht hoeft te werken totdat het rode gedeelte van de Time Timer verdwijnt. Dit zorgt niet alleen voor een duidelijk begin en einde, maar stelt de leerling ook in staat te beseffen dat wiskunde niet "eeuwig" zal duren. Wanneer dit proces goed is ingeburgerd, verhoog dan geleidelijk de tijd op de Time Timer of het aantal voorbeelden dat de leerling binnen de toegewezen tijd moet maken.
Volwassenen met een beperking in hun werkomgeving kunnen ook baat hebben bij het gebruik van de Time Timer om de benodigde tijd voor routinetaken in te schatten en om te anticiperen op pauzes. Zaken concreter maken kan ook helpen om angst te verminderen.
Om de Time Timer te gebruiken voor planningsdoeleinden, help je het oudere kind of de jongere bij het bepalen van het aantal tijdsintervallen dat hij of zij denkt nodig te hebben om een taak aan het einde van de dag af te ronden. Stel de Time Timer dienovereenkomstig in en pas deze indien nodig aan met input van de leerling.
De Time Timer kan ook een waardevol hulpmiddel zijn in de 'huiswerkoorlog' voor alle kinderen en adolescenten, met name voor kinderen met ADHD die snel afgeleid zijn. Door de Time Timer in te stellen op intervallen van 15 of 20 minuten werktijd, gevolgd door een pauze van 10 minuten (ook aangegeven op de timer), kunnen kinderen en adolescenten leren hun huiswerk efficiënter af te maken.
De Time Timer is ook een geweldig hulpmiddel voor responsinhibitie. Stel bijvoorbeeld voor leerlingen met ASS die repetitieve vragen stellen de Time Timer in op 10 minuten en vertel ze dat wanneer de rode wijzer op de klok verdwijnt, u drie (of vier) vragen zult beantwoorden. Verhoog de tijd op de timer geleidelijk naar 15 minuten, 20 minuten of langere intervallen totdat de leerlingen beter in staat zijn om repetitieve vragen te stellen.
De Time Timer kan ook worden gebruikt voor emotionele controle bij zeer jonge, typische kinderen of bij kinderen met beperkingen zoals ASS en ADHD. Bijvoorbeeld, wanneer een broer of zus thuis of een klasgenoot op school een speeltje heeft dat een kind met autisme verlangt, en ze te horen krijgen dat ze op hun beurt moeten wachten, is emotionele dysregulatie (d.w.z. driftbui) vaak de regel in plaats van de uitzondering. Hetzelfde geldt wanneer het kind iets verlangt en te horen krijgt dat het moet wachten omdat mama of papa aan de telefoon is. NIEUWSFLASH: Voor zeer jonge kinderen en kinderen met een beperking betekent het woord wachten meestal nooit ; vandaar de perfecte setting voor een meltdown. Door de Time Timer simpelweg in te stellen op het wachttijdinterval (begin klein, anders werkt het niet!), kunnen kinderen leren wat het concept wachten inhoudt en hoe ze hun emoties in het proces kunnen beheersen. Bovendien kan het geleidelijk verlengen van het wachttijdinterval, over een periode van enkele dagen of weken, kinderen helpen belangrijke zelfmanagementvaardigheden te ontwikkelen.
De bovenstaande voorbeelden zijn slechts enkele van de talloze manieren waarop de Time Timer kan worden gebruikt om een zwak of onvolgroeid executief systeem bij mensen met een normale persoonlijkheid te ondersteunen, evenals een aangetast EF-systeem bij mensen met een beperking. Ik heb gemerkt dat dit instrument zo succesvol is dat als ik gevraagd zou worden om alle instrumenten die ik gebruik om mensen met ASS te behandelen, op één na, op te geven, ik de Time Timer zou behouden. Het is namelijk een ongeëvenaard hulpmiddel om mensen te helpen een steeds complexere wereld beter te begrijpen en daardoor competenter te functioneren.
Over de auteur
Dr. Diane Twachtman-Cullen is een gediplomeerd logopediste die zich specialiseert in autismespectrumstoornissen. Ze heeft een master in logopedie, een zesdejaarsdiploma in vroegschoolse educatie en een doctoraat in speciaal onderwijs. Ze was 11 jaar hoofdredacteur van A utism Spectrum Quarterly en heeft internationaal workshops en seminars over autisme gegeven. Ze is ook de auteur van talloze hoofdstukken en artikelen over communicatieproblemen bij autisme en vier boeken: A Passion to Believe: Autism and the Facilitated Communication Phenomenon ; Trevor Trevor ; How to be a Para Pro: A Comprehensive Training Manual for Paraprofessionals ; en The IEP from A to Z: How to Create Meaningful and Measurable Goals and Objectives (mede geschreven door Jennifer Twachtman-Bassett). Dr. Twachtman-Cullen is een huidig lid en voormalig covoorzitter van het Panel of Professional Advisors of the Autism Society (of America) . Recentelijk was ze lid van de ABA-commissie van de Autism Society. Ze blijft zich inzetten voor kinderen met autisme.